Gastblogger Annemarie ging weer op plantenjacht. Dit keer vertelt ze over de smeerwortel: “In de lente én in het najaar kun je me met een schop over mijn schouder geslingerd boven op de dijk voor mijn huis vinden. Ik zoek dan naar de echte smeerwortel, de Symphytum Officinale. Met mijn plukmand in de hand of grote pluktas op mijn rug komt de heks in mij helemaal tot leven. Je ziet me nog net niet vliegen op een bezem 😉 *Check ook de workshopdata onderin dit bericht.
Ook interessant: Eetbare schoonheid uit de natuur
- Tekst gaat door onder de foto
Dit jaar zag ik eind maart al de eerste puntjes van de bladeren van de smeerwortel boven de grond komen. In rap tempo groeiden ze uit tot grote plant, met mooie trossen paarse en roomwitte bloemen. Al ruim voordat de bloemen in het voorjaar bloeien of als de bloei alweer even voorbij is in het najaar, zorg ik dat ik wat wortels van deze geweldige geneeskrachtige plant uit de aarde steek. Het gehalte aan werkzame stof is dan het hoogste.
Wonderlijke plant
Let daarbij wel op, want als je niet diep genoeg spit breken de wortels gemakkelijk af. De smeerwortel kan namelijk vrij diep wortelen. Geen zorgen als de wortel toch is gebroken… er groeit namelijk gewoon weer een nieuwe plant uit een afgebroken stukje dat blijft zitten. De smeerwortel vind ik dan ook elk jaar weer terug op dezelfde plek. Ieder jaar meer. Wonderlijk is het ook dat de kracht heel lang bewaard blijft in de wortel. Zelfs na maanden in een plastic zak met wat aanhangend modder in de koelkast, groeit de wortel weer uit tot plant.
Smeerwortel: helend voor beenderen
De wortels van de plant kunnen vrij groot worden. Ik heb er ooit eens een gezien die bijna een meter lang was en zo’n 10 centimeter dik. Een smeerwortel kun je herkennen aan de zwarte buitenlaag van de wortels. Van binnen zijn ze juist roomwit en plakken ze als een soort behangplaksel. De naam smeerwortel is daarom niet voor niets gekozen. De wortel zit vol slijmstoffen die smeren, plakken en lijmen. En dat is precies wat de smeerwortel moet doen. In het Duits heet de smeerwortel Beinwell, dat je kunt vertalen naar ‘het helen van beenderen’. Prachtig. Ik ken naast de Arnica Montana (valkruid), die geweldig werkt bij acute blessures, geen ander kruid dat zo fantastisch werkt bij kneuzingen, verstuikingen en ja, zelfs bij botbreuken. Al is de eerste handeling bij het vermoeden van een breuk toch echt een bezoekje aan een arts!
Info uit oud apothekersboek
Smeerwortel is een wintervaste wilde plant uit de familie van de ruwbladigen. Al eeuwenlang is de geneeskrachtige werking er van bekend. In mijn boekenkast staat een bijzonder geschenk dat ik kreeg van de vader van een vriendin die vroeger apotheker in België was. In dit oude apothekersboek Gebruik van Farmaceutische en Volkse Geneeskunde van L. Vandenbussche, staan nog veel meer namen die aan de smeerwortel zijn gegeven, zoals kalvertong, cassoude (een Vlaams woord), wilde tabak en vetwortel. Op internet staan er nog meer, het is ongelooflijk hoeveel namen er voor één en dezelfde plant zijn. Van de plant zijn zowel het blad als de wortel bruikbaar voor medicinale doeleinden. Met name de wortel bevat veel heilzame stoffen. Zalf van smeerwortel wordt met name uitwendig ingezet bij kneuzingen, verstuikingen, bloeduitstortingen, spierproblemen, bij chronische aandoeningen van gewrichten, bij ontstoken spataderen en bij botbreuken. De zalf werkt tevens pijnstillend en helend bij schone (ondiepe) wonden.
Je kunt de smeerwortel vers gebruiken door de wortel te raspen en op een katoenen doek rechtstreeks op de aangedane plek aan te brengen. De smeerwortel bevat onder andere de stof allantoïne, die nieuwe cellen laat groeien en beschadigde cellen laat verdwijnen.
Ondeugend heksje
Over het inwendige gebruik van smeerwortel is de laatste jaren veel geschreven. Veelvuldig gebruik zou leverbeschadiging kunnen veroorzaken door de aanwezige Pyrrolizidine Alkaloïden. Inwendige preparaten van smeerwortel zijn dan ook verboden of moeten aan strenge voorschriften voldoen. Via een zalf of kompres op de huid worden deze stoffen nauwelijks opgenomen. Maar je snapt natuurlijk wel dat dit ondeugende heksje soms nog wel een blaadje door haar soep roert!
Smeerzalf mee naar de camping
De resultaten van het gebruik van smeerwortel vind ik absoluut bijzonder. In het campingseizoen, dat ook nu weer voor de deur staat, zie je mij regelmatig met een potje zalf of vers materiaal rondlopen. Potjes voetbal of volleybal resulteren nogal eens in een verzwikte enkel of achterovergeslagen vinger.
Elke plant is uniek, maak daar gebruik van
Steeds opnieuw raak ik diep onder de indruk van de natuur en haar kracht. In het voorwoord van hetzelfde apothekersboek dat ik net noemde vind je deze mooie tekst: de plantencel is een wonderbaar laboratorium dat in staat is om de meest complexe verbindingen op te bouwen en deze, in verschillende opzichten, deelachtig te maken aan de werking van de plant. En zo is het. Elke plant is uniek, in een ultieme samenwerking van verschillende stoffen, waar wij als mens gebruik van mogen maken. Wow, wat een geweldige rijkdom. En wat heerlijk dat steeds meer mensen die aan het herontdekken zijn.”
De kennis van Annemarie ontdekken?
Wil je de kennis van Annemarie tot je nemen? Binnenkort staan er weer een aantal workshops op het programma in het Friese Exmorra. Daar kun je onder meer je eigen – biologische! – smeerwortelzalf maken:
Voorjaar
- 13 juni 10.00 – 12.30 uur Goudsbloemzalf maken: : een fijne zalf bij allerlei kleine wondjes of huidirritaties. Je gaat eerst de tuin in om één en ander te plukken om er een tinctuur en een maceraat (vette plantolie) van te maken. Je kunt de zalf versterken door er bepaalde essentiële oliën aan toe te voegen.
- 1 juni 9.30 – 13.00 uur Keukenlef ZomerbloemenKookworkshop: je maakt de mooiste en lekkerste zomergerechten met eetbare kleurrijke bloemen, zoals rozen, kaasjeskruid, goudsbloemen en wat je nog meer kunt vinden in de zomerse Zonnetuin van Annemarie.
Najaar
- 5 september 10.00 – 12.30 uur Goudsbloemzalf maken.
- 26 september 10.00 – 12.30 uur Smeerwortelzalf maken: uitmuntende zalf bij kneuzingen, verstuikingen en allerlei klachten van gewrichten, spieren, pezen en bindweefsel. Hiervoor ga je eerst de natuur in om de smeerwortel te vinden.
Natuurlijk is er lekkers bij de koffie of thee uit de ZielZalige keuken.
Check voor meer informatie Annemarie’s website van het Zonnehuis.
De Borchgrave Carine zegt
Wat kan er gebruikt worden bij een hematoom dat al geruime tijd aanwezig is?
Annemarie kok zegt
Goedemorgen, ik heb zelf geen ervaring met de behandeling vsn een hematoom. Durf daar geen uitspraak over te doen. Ik heb wel gehoord van zwarte zalf dat zou kunnen helpen. Heb daar geen ervaring mee. Vriendelijke groet, Annemarie