Soms vraag ik mezelf wel eens af of sommige dingen opzettelijk onduidelijk worden gemaakt voor de consument. Neem nou de termen GM, GMO of GGO. Weet jij nu eigenlijk waar het allemaal voor staat en wat het precies inhoudt? Wat ik wel weet: als je er over schrijft komt er een enorme discussie los. Voor nu leg ik je graag uit waar de termen voor staan en waarom er gebruik van wordt gemaakt. Met dank aan het Voedingscentrum, die hier op hun site heel duidelijk over is. De volgende stap is de voors en tegens tegen elkaar aanleggen. Waarom? Om jou een bewuste keuze te kunnen laten maken. Voor of tegen GM, GMO of GGO.
Ook interessant: discussie op ook daarom kies ik voor biologisch
- Tekst gaat verder onder de afbeelding
Alvast in het kort: GM = genetisch gemanipuleerd, ook wel gentech genoemd. GMO is de Engelse term voor genetically modified organism. Deze term wordt in Nederland gebruikt, maar ook de Nederlandse vertaling GGO: genetisch gemanipuleerd organisme. Soms in één stuk zelfs door elkaar om het lekker ingewikkeld te maken voor jou en mij.
Het wonder van de natuur
Hoe zit het nu precies. Ik zei het al eerder: de natuur is bijzonder. Wie of wat hier verantwoordelijk voor is geweest, weet ik niet maar het moet ‘a hell of a job’ zijn geweest. Waarom ik zo denk? Alles wat leeft, mens, dier en plant, bestaat uit één of meer cellen. In de kern van die cellen zit DNA: erfelijk materiaal, dat weer uit genen bestaat. Elke celkern bevat ruim 30.000 genen. En van die 30.000 genen bevat elk gen informatie over één bepaalde erfelijke eigenschap. Ongelooflijk toch?
Ook interessant: biodiversiteit, weet jij wat het inhoudt?
Knippen en plakken
Voor wetenschappers is dit hele interessante informatie. Want daarmee kun je bijvoorbeeld gewenste eigenschappen van de ene plant overbrengen op een plant die deze eigenschappen niet heeft. Met genetische modificatie (GM) knippen ze stukjes DNA waar een gewild gen op zit uit de cel van de ene plant en plakken dit in het DNA van een cel van de andere plant. Nu heeft die plant de gewenste eigenschappen ook in de cel en zodra die zich gaat delen, ontstaat uiteindelijk een volledige plant met de gewenste nieuwe eigenschap.
Genetische modificatie (GM) is een techniek (gentech) die de eigenschappen van planten, bacteriën of gisten verandert. Met GM worden genen met positieve eigenschappen van bijvoorbeeld planten of bacteriën, toegevoegd aan een ander organisme.
Hogere opbrengst
De reden waarom dit gebeurt is bijvoorbeeld om de ‘nieuwe’ plant te kunnen beschermen met een insectenbestrijdingsmiddel, waar de oorspronkelijke plant niet tegen kon (dood ging). Even grof gezegd: stel je hebt een maisplantage waar rupsen de mais opvreten. Maar het middel dat je wilt gebruiken om de rups te bestrijden, maakt ook de plant dood. Terwijl hetzelfde middel bij een sojaplant geen problemen geeft. Dan halen wetenschappers dus een bepaald gen uit de sojaplant en zetten die over op de maisplant. Et voila: je mais kan bespoten worden en daarmee is de opbrengst hoger.
GM insuline idem aan menselijke variant
Behalve in een gewone cel kan gentechniek ook genen van een plant, dier of mens in een bacterie-, gist- of schimmelcel plakken. Deze veranderde cel kan daardoor bepaalde stoffen aanmaken, zoals aroma’s, vitamines en stoffen die helpen bij de productie van brood, bier en kaas. Ook bij de ontwikkeling van medicijnen, bijvoorbeeld insuline, wordt deze GM steeds vaker toegepast. Het blijkt namelijk dat insuline en andere hormonen die gemaakt zijn door GM bacteriën, gisten of schimmels, vrijwel hetzelfde zijn als natuurlijke menselijke hormonen. En dus vinden er geen allergische of afstotingsreacties meer plaats.
GMO-gevoerde dieren
De maisplant die een ander gen gekregen heeft, is dan een genetisch gemodificeerd organisme; een GGO en ook wel GMO genoemd naar de Engelse vertaling van genetically modified organism. Van die maisplanten zijn er overigens ondertussen al heel veel op de markt. Met name in veevoer (voor dieren die jij daarna opeet). Volgens het Voedingscentrum zijn melk, vlees, eieren en andere producten van GMO-gevoerde dieren gentech-vrij, omdat het voer in de darmen van dieren volledig wordt afgebroken. GMO-mais wordt ook gebruikt om olie van te maken voor in levensmiddelen, zoals in margarine.
De natuurlijke manier
De biologische landbouw gebruikt geen gentech, omdat het kunstmatig inbrengen van soortvreemde genen niet past bij het natuurlijke karakter. Zitten ze dan helemaal stil in de biologische hoek zou je denken? Nou nee. Ook in de biologische landbouw vindt verandering van genen plaats, bijvoorbeeld om een aardappel te krijgen die bestand is tegen de aardappelschimmel. Alleen gebruikt men hier planten met gewenste eigenschappen die ze kruisen met een andere plant. Een techniek die ook in de natuur voorkomt. Een andere reden waarom de biologische landbouw tegen gentech is, heeft te maken met de bestuiving. Stel je bent biologisch teler en de buurman naast jou werkt met GM-zaden. Zodra de planten omhoog komen en gaan bloeien, kan het stuifmeel overwaaien naar jouw biologisch perceel. Dit is niet te voorkomen. Inmiddels is daarom een wet dat biologische gewassen tot 0,9% van het genetisch gemodificeerde gewas mogen bevatten. Overigens moet wel bewezen worden dat vermenging onvermijdelijk was.
Ook interessant: nog een reden om voor biologisch te kiezen
Discussie; wel of niet
Er is veel discussie over genetisch gemodificeerd voedsel. Veel mensen maken zich net als ik zorgen: wat zijn de effecten op de lange termijn van het gebruik van deze veredelingstechniek? En wat zijn de gevolgen voor milieu, mens en dier? Zorgt de economische machtspositie van grote bedrijven niet voor oneerlijke handel? En hoe zit het met de biodiversiteit, komt die niet onder druk te staan? Wat doet genetisch gemanipuleerd voedsel met de aarde, de natuur en onszelf? Voorstanders van GM zeggen dat voedingsmiddelen die met genetisch gemodificeerde organismen zijn gemaakt, GMO-voeding dus, en in Nederland worden verkocht, veilig zijn. Dat laten diverse rapporten zien en ook de Europese autoriteit voor voedselveiligheid (EFSA) staat hierachter. Als eis stellen zij dat het product minstens even gezond en veilig moet zijn als het originele product. Er mogen geen schadelijke stoffen inzitten en het mag niet vaker een allergische reactie oproepen dan vergelijkbare producten. Ook kijkt de EFSA naar de risico’s voor het milieu en of er schadelijke stoffen gevormd worden tijdens het gentech proces. Ook zou de EFSA kijken of de aangepaste plant niet in aanraking kan komen met andere planten en of de plant niet giftig is voor dieren.
Weet wat je eet
Wil je weten wat je eet? Check dan het etiket. Als er meer dan 0,9% van een genetisch gemodificeerde ingrediënt in het voedsel zit, staat dit vermeld. Overigens hoeft dit dus niet op producten als melk, vlees, eieren en andere producten afkomstig van GMO-gevoerde dieren. Gemodificeerd maiszetmeel heeft trouwens niets met GM te maken omdat hier alleen de structuur is veranderd… Om het allemaal nog ingewikkelder te maken! Wil je zeker weten dat je geen GMO-producten in huis haalt? De biologische sector maakt geen gebruik van genetische modificatie. Biologisch gehouden dieren krijgen ook geen genetisch gemodificeerd veevoer.
Geef een reactie